Cache (önbellek), sık kullanılan verilerin geçici olarak depolandığı bir bellek türüdür. Cache sayesinde aynı verilere tekrar ihtiyaç duyulduğunda daha yavaş bir kaynaktan tekrar erişmek yerine, önbellekteki hızlı kopyası kullanılabilmektedir.
Yani bu da veri erişim süresini kısaltmakta ve genel performansı artırmaktadır. Cache modern bilgisayar sistemlerinin önemli bir bileşenidir ve birçok farklı uygulamada kullanılmaktadır.
Cache Türleri Nelerdir?
Önbellek türleri farklı kriterlere göre sınıflandırılabilmektedir. En yaygın kullanılan sınıflandırma, önbelleğin bulunduğu yere göredir ve bu sınıflandırmaya göre cache türleri arasında şunlar yer almaktadır.
- İşlemci Önbelleği (CPU Cache), işlemci tarafından sıkça kullanılan verileri depolamaktadır. L1, L2 ve L3 gibi seviyelere ayrılmaktadır.
- Disk Önbelleği (Disk Cache), sabit diskte sıkça kullanılan verileri depolamaktadır. Sisteme erişim süresini kısaltmaktadır.
- Web Önbelleği (Web Cache), web tarayıcıları tarafından web sayfalarının ve diğer web kaynaklarının geçici olarak depolanması için kullanılarak Web’de gezinmeyi hızlandırmaktadır.
- Uygulama Önbelleği (Application Cache) ise uygulamalar tarafından sıkça kullanılan verileri depolamaktadır. Uygulamaların daha hızlı çalışmasına katkıda bulunmaktadır.
Önbellek türleri, ilişkilendirilme şekillerine göre ise şöyle sınıflandırılabilmektedir.
- Doğrudan İlişkili Önbellek
- Tam İlişkili Önbellek
- Küme İlişkili Önbellek
Cache Avantajları
Cache en son kullanılan verileri saklayarak sistemin daha hızlı çalışmasını sağlamaktadır. Verilere tekrar erişildiğinde, daha yavaş olan ana bellekten okumaya gerek kalmamaktadır.
Bu da web sayfalarının daha hızlı yüklenmesi, uygulamaların daha hızlı açılması ve genel olarak daha duyarlı bir sistem deneyimi anlamına gelmektedir. Önbellek, sistemin performansını da önemli ölçüde artırabilmektedir.
Verilere daha hızlı erişim sağlayarak, işlemcinin daha az çalışmasını ve daha az güç tüketmesini sağlamaktadır. Özellikle mobil cihazlar için önemli olan pil ömrünü uzatabilmektedir. Ağ trafiğini ve veri depolama gereksinimlerini de azaltabilmektedir.
Sık kullanılan veriler önbelleğe alındığında, bunların tekrar tekrar sunucudan indirilmesine gerek kalmazken, bant genişliği tasarrufu sağlamakta ve sunucu yükünü hafifletmektedir. Cache çevrimdışı erişimi de mümkün kılabilmektedir.
Sık kullanılan veriler önbelleğe alındığında internet bağlantısı olmadan da erişilebilmektedir. İnternet bağlantısının zayıf veya hiç olmadığı durumlarda bile kullanıcılara daha iyi bir deneyim sunmaktadır. Ayrıca bazı durumlarda güvenliği de artırabilmektedir.
Önbellek ile bunlara erişmek için daha az kimlik doğrulama ve şifreleme işlemi gerekmekte ve bu da saldırıların riskini azaltabilmektedir. Özetle cache avantajları şunlardır.
- Hızlı erişim
- Geliştirilmiş performans
- Artırılmış verimlilik
- Geliştirilmiş kullanılabilirlik
- Artırılmış güvenlik
Cache Çalışma Prensibi
Önbellek, sık kullanılan verileri geçici olarak depolamak için kullanılmakta ve bu sayede aynı verilere tekrar tekrar erişmek gerektiğinde daha hızlı ve daha az kaynak kullanılarak erişim sağlanabilmektedir.
Bilgisayarların, web tarayıcılarının ve diğer birçok cihazın performansını önemli ölçüde artırabilmektedir. Önbellek bir “ilk önce en son” (FIFO) veya “en az kullanılan ilk çıkarılır” (LRU) algoritması kullanarak çalışmaktadır.
Özetle bir veri önbelleğe alındığında, önbellekteki en eski veya en az kullanılan veri silinerek yer açılmaktadır.
Cache Temizleme
Zamanla önbellek birikebilmekte ve cihazınızın performansını olumsuz etkileyebilmektedir. Özellikle yavaşlama, depolama sorunu ve web sitesi veya uygulama sorunları gibi durumlarda cache temizleme son derece faydalı olabilmektedir.
Önbelleği temizleme yöntemi kullandığınız cihaza ve uygulamaya göre değişmektedir. Aşağıda bazı genel talimatlar yer almaktadır.
Web Tarayıcıları
- Chrome için Ayarlar > Geçmiş > Tarama Verilerini Temizle > Gelişmiş > Önbelleğe Alınmış Görüntüleri ve Dosyaları Seç > Verileri Temizle
- Firefox için Geçmiş > Geçmişi Temizle > Zaman Aralığı > Tüm Zamanlar > Önbellek > Şimdi Temizle
- Safari için Tercihler > Geçmiş > Geçmişi ve Web Sitesi Verilerini Temizle > Tüm Geçmişi Temizle
Uygulamalar
- Android için Ayarlar > Uygulamalar > [Uygulama Seç] > Depolama > Önbelleği Temizle
- iOS için Ayarlar > Genel > iPhone Depolama > [Uygulama Seç] > Uygulamayı Kaldır > Tekrar Yükle
